Tip aan de media en eurofielen: verander je strategie (want zo ga je niet winnen)!

Keer op keer incasseren de EU en haar massale aanhang onder journalisten en hoogopgeleiden verlies bij referenda. Ik geloof in de universele rede, zodat als de eurofiele deskundigen werkelijk deskundig zijn zij de anderen zouden moeten kunnen overtuigen dat het Europese project een goede zaak is (en ik geloof niet dat iets te moeilijk voor de gemiddelde persoon is: zoals Einstein al wist betekent dat je iets niet kunt uitleggen aan de leek slechts dat je het zelf nog niet voldoende hebt begrepen). Ik acht ook zeker niet uitgesloten dat de eurofielen gelijk hebben in hun opvatting dat we beter af zijn met de EU dan zonder EU, zelfs als we daarbij meenemen dat zij als hoogopgeleiden sowieso de winnaars van de mondialisering zijn zodat ze geneigd zijn te makkelijk over het hoofd te zien dat er ook verliezers van de mondalisering zijn en dat precies die mensen aan de onderkant in referenda tegen elk verdrag van de EU stemmen. Maar waarom overtuigt de boodschap van de geleerde eurofielen dan niet? 

Ik denk dat de belangrijkste oorzaak het ‘populisme’ van de media is die menen dat de gemiddelde burger een aandachtsspanne van niet meer dan 5 seconden heeft en alles in Jip-en-Janneke-taal moet worden uitgelegd, zodat alles slechts in simpele slogans wordt gecommuniceerd. Anders gezegd: de media kiezen voor propaganda zoals de nazi’s die leerden. Propaganda is niet onwaar (de bevolking is immers wel dom maar niet gek), maar geeft wel een versimpelde, ongenuanceerde waarheid die makkelijk kan worden geconsumeerd en waarvan de herhaling (in plaats van een overtuigende argumentatie) de grote kracht is: als je iets telkens herhaalt gaan de meesten het vroeg of laat geloven. Zo kan elke burger in Nederland inmiddels alle pro-EU-slogans wel dromen: we hebben onze welvaart aan de EU te danken, we hebben de vrede na WO II aan de EU te danken, zonder de EU staan we alleen en dat redden we niet als klein landje, etc. Er gaat bijna geen dag voorbij zonder dat de journalisten dergelijke slogans gretig optekenen uit de mond van de zoveelste eurofiele politicus of deskundige en die je als argeloze burger voor de duizendste keer weer moet aanhoren.

Maar deze propaganda-strategie heeft gefaald, want ze levert niet het gewenste effect op: een groeiende groep – en inmiddels de meerderheid, blijkens de recente referenda in Nederland en Groot-Brittanië – volhardt in de tegengestelde mening. De reden is denk ik dat de bekende slogans nogal contra-intuïtief zijn en zonder nadere onderbouwing geheel niet overtuigen. Hoezo hebben we onze welvaart aan de EU te danken? Vóór de EU groeide de welvaart van Nederland nog veel harder en alle landen buiten de EU groeien nog steeds: alleen in de landen in de EU is de groei gestagneerd! Hoezo hebben we de vrede aan de EU te danken? Is dat niet veel meer de verdienste van de NAVO en geloven de eurofielen nu werkelijk dat Duitsland opnieuw Polen zou binnenvallen zonder EU? Hoezo staan we alleen zonder EU? Stonden we dan alleen in de wereld vóór we lid werden van de EU? Kunnen we niet vrienden zijn met andere landen – en met hen samenwerken – zonder dat we bij verdrag onze soevereiniteit overdragen aan een stelletje ongekozen ex-politici in Brussel die alles in het geheim bekonkelen en geen verantwoording hoeven af leggen? Is Europa niet juist groot geworden doordat het bestond uit talloze kleine, onafhankelijke, democratische Staatjes die daardoor intern eensgezind, wendbaar en elkaar de hoogte in beconcurreerden?

Mogelijk hebben de eurofielen hierop goede antwoorden, maar helaas heb ik die nog nooit gehoord omdat de media zo eurofiel zijn – zo volledig in het kamp van de eurofiele machthebbers zitten – dat zij geen onderbouwing vragen of discussie überhaupt nuttig achten: ik zie journalisten altijd alleen maar enthousiast ja-knikken bij de bekende eurofiele slogans zonder ooit kritisch door te vragen. Zonder een kritisch doorvragen komt de onderbouwing en daarmee de echte afwegingen onder de standpunten niet boven tafel zodat de bevolking ook geen goed oordeel kan vellen: doordat alle media blijven hangen in hun propaganda blijft de EU een kwestie van ‘geloof’. De eurofielen geloven in het Europese project en de rest niet. En de rest is toevallig de meerderheid, zodat zolang de EU de democratie nog niet heeft afgeschaft die democratische meerderheid de EU zal afschaffen zolang de media niet een echt debat aanslingeren en de deskundigen hun onderbouwing kunnen geven. Voor de journalisten zijn de eurofiele slogans evidente waarheden zoals dat water nat is, maar voor de meerderheid zijn ze dat niet zodat als die onderbouwing niet boven tafel komt de meerderheid niet zal worden overtuigd.

De media moeten dus stoppen met hun simplistische slogans – met hun tenenkrommende propaganda – en de inhoudelijk verdieping gaan zoeken als ze willen dat hun geliefde EU blijft bestaan (en dat tegelijkertijd de democratie kan blijven bestaan). Bij dat inhoudelijke debat zal ook blijken of de eurofielen daadwerkelijk gelijk hebben of dat het Europese project niets meer is dan een geloof, dat wil zeggen een ideologie. Dat zal dan een (quasi-socialistische) ideologie van ‘no man is an island’ (John Donne) zijn of in recentere bewoordingen: ‘in een woestijn ben je soeverein maar ook hulpeloos’ die als zodanig (populistisch) 'rechts' nooit zal kunnen overtuigen (de complexe, historisch gelaagde ideologie van de EU heb ik hier beschreven: http://gebandvanjoop.blogspot.nl/2015/09/waarom-de-eu-het-grootste-europese.html). 

Kortom, mijn tip aan de eurofiele media en politici is: neem de burger nu eens serieus. Alleen daarmee red je de democratie en – wie weet – ook de EU. Stop met je propaganda en duikel de inhoudelijke argumenten eens op. Politici menen dat de bevolking zich tegen de EU keert omdat het nu even economisch slecht gaat: zij denken de bevolking weer pro-EU te krijgen door de economie te stimuleren en zelfs door méér EU omdat een verdere integratie en federalisering de EU daadkrachtiger maakt. Dat pad zou desastreus zijn (en koren op de molen van de ‘populistische’ partijen): het gaat de burger niet om de economie of de opbouw van een Europees leger waarmee we Poetin kunnen afschrikken terwijl Rusland geen bedreiging voor West-Europa vormt. De burger begrijpt gewoon niet waarom we überhaupt onze nationale soevereiniteit moeten inleveren terwijl we eeuwenlang prima – zelfs beter dan nu – onze zaken soeverein konden regelen. Immers, zoals elk individu autonoom wil zijn, zo wil elk volk soeverein zijn. Sterker, zoals de elite juist haar trots ontleent aan internationaal prestige – en daarom dol is op internationale projecten zoals de EU – ontleent de gewone man (sinds de secularisering) zijn politieke trots aan nationaal prestige en onafhankelijkheid, iets wat de elite wel begrijpt en erkent bij haar voormalige koloniën maar helaas niet meer bij haar eigen bevolking (die dan wordt weggezet als 'racistisch'). Het is tijd geworden dat de eurofielen het inhoudelijke debat aan gaan zodat kan worden vastgesteld door de bevolking of de eurofielen een punt hebben of niet.